DENKEN OVER NU

Tijdens de dodenherdenking in de Laurenskerk op 4 mei 2015 vertelt Burgemeester Aboutaleb in indrukwekkende speech de verhalen van Sifra Dasberg en Clara van Thijn (Sonja Dubois).

 

Toespraak van burgemeester Aboutaleb in de Laurenkerk via website www.rotterdam.nl/herdenkinglaurenskerk4mei2015 :

 

Op 29 maart van dit jaar kreeg ik een brief van mevrouw Sifra Dasberg uit Goes. Een hartelijke brief, waarin zij mij bedankte voor mijn woorden tijdens de heropening van het museum 40-45 NU. Bijna terloops schreef ze twee zinnen over haar moeder, die in 1942 verraden werd voor het niet-dragen van de Jodenster. Citaat: “Toch geloof ik dat de meeste mensen in vrede en vriendschap willen samenleven”.

 

Gisteren vertelde Sifra Dasberg haar verhaal, tijdens Open Joodse Huizen in Belvédère op Katendrecht. De plaats waar zij in 1934 werd geboren, in een woonhuis aan de Veerlaan, naast de kunstschilder Dolf Henkes. In 1942, toen Sifra acht jaar oud was, ging haar moeder in een onbewaakt ogenblik naar buiten, zonder haar jasje met gele ster. Het was een mooie dag, en zij wilde even melk kopen in de Rechthuislaan. Toen werd ze verraden en opgepakt. Dit soort verraad werd toen beloond met vijf gulden. De moeder van Sifra werd verraden voor vijf gulden.

 

Terwijl haar moeder op het politiebureau vast zat, werd haar vader met een onmenselijk dilemma opgezadeld: als hij twee namen zou doorgeven van het verzet, mocht hij samen met zijn vrouw naar huis. Na een wanhopige nacht verzon hij twee namen, maar zijn leugen werd doorzien. Een half jaar later werd zijn vrouw, de moeder van Sifra, vermoord in een vernietigingskamp.

 

Vader en dochter doken onder en overleefden de oorlog, mede dankzij hulp van Dolf Henkes en zijn familie. Vader zat drie jaar op een klein zolderkamertje. Sifra zwierf van het ene adres naar het andere. Zo kwam ze ook bij het dappere echtpaar Kuiper terecht, op de Westerkade. Vanuit hun mooie, grote huis kon Sifra Katendrecht zien liggen. De heer Kuiper was directeur van diergaarde Blijdorp. Hij werd uit zijn functie ontheven toen hij weigerde een bordje “verboden voor joden” bij de ingang van Blijdorp op te hangen.

 

Na de oorlog vonden vader en dochter elkaar terug. Sifra heeft tot haar trouwen nog op Katendrecht gewoond. De plek waar haar leven voorgoed een andere wending kreeg. De plek van verraad.

…

Gisteren hoorde ik nog een verhaal. Het indrukwekkende verhaal van Clara van Thijn, die op 19 oktober 1940 werd geboren in de Vierambachtstraat. Ook hierin speelt Dolf Henkes een rol. In juli 1942 schreef de vader van Clara zijn goede vriend Dolf Henkes een brief. Hij schreef:
“Je zult waarschijnlijk al hebben gehoord, dat morgen een aanvang wordt gemaakt met het wegsturen van de Rotterdamse Joden tussen de 15 en 50 jaar. Aangezien de oproeptermijn is ingekort, is er geen gelegenheid meer om afscheid te nemen. Als je dus komende week een avondje langs wilt komen, zouden we dat wel prettig vinden. Wil je een beetje vet meebrengen alsjeblieft, als je kunt missen? We willen ons de laatste dagen nog eens goed voeden. Verder is hier geen nieuws, dus tot kijk en het beste.”

 

Dolf Henkes weet wat hem te doen staat. Niet het vet is belangrijk, maar Clara, hun dochter van nog geen twee jaar oud. Hij heeft de ouders beloofd voor Clara te zorgen, als hen iets zou overkomen. Urenlang spreekt Dolf Henkes nog met zijn goede vrienden, bij Loods 24. Zelf onderduiken durven ze niet. Zij drukken Dolf op het hart dat Clara een gewone, burgerlijke opvoeding moet krijgen. Ze mag niets weten van haar Joodse afkomst.

 

Clara kwam bij een Schiedams echtpaar terecht, en ging als Sonja verder door het leven. Op haar twaalfde emigreerde het gezin met Sonja naar de Verenigde Staten en Sonja kreeg haar eerste paspoort. Tot haar verbazing moest zij oefenen op het schrijven van een andere naam: Clara van Thijn. Ze vond dat vreemd en stelde vragen.Toen kreeg zij te horen dat haar biologische ouders haar hadden afgestaan, omdat ze niet voor haar konden zorgen. Daarna mocht er nooit meer over gesproken worden. Nooit meer!

 

Maar het liet Sonja niet los. Ze bleef antwoorden zoeken op verboden vragen. Veel later, na de dood van haar pleegmoeder, leert Sonja via internet haar verre Joodse familie kennen. Ze krijgt voor het eerst de gezichten van haar ouders te zien, op een trouwfilmpje uit 1938. Sindsdien vallen er steeds meer puzzelstukjes in elkaar. Daarom is zij nu ook in Nederland. En vanavond is zij hier bij ons, in de Laurenskerk. Samen met Sifra Dasberg. Twee meisjes die elkaar niet kenden, maar verbonden zijn door een kunstschilder op Katendrecht.

 

Sifra vermeed Katendrecht jarenlang. Zij ging er alleen heen om goede vrienden te bezoeken. Maar nu zij haar verhaal heeft gedaan in Verhalenhuis Belvédère, is het gevoel van verraad weg.
Sonja heeft na een levenslange zoektocht haar oorsprong gevonden, ook al zijn er nog vele vragen.
Wij, de stad en de Rotterdammers, sluiten hen weer in ons hart. Dames, welkom terug, als kinderen van de stad.

 

Dames en heren.
Het is dit jaar 75 jaar geleden dat de oorlog begon. Dat lijkt lang geleden, maar het is slechts één mensenleven. Mensenlevens vol verhalen, waarvan er velen nog niet verteld zijn.
Verhalen die voelbaar maken hoe het was,
Verhalen die helend kunnen zijn. Aan de Pijn van toen, kunnen we niet veel meer doen. Aan het verwerken van het verdriet wel.
Verhalen die leerzaam zijn en uiteindelijk leiden tot begrip, vriendschap en vrede.
Verhalen die gaan over verraad, het verkopen van een mensenleven voor weinig. Over helden: een schilder en een directeur van een diergaarde.
Verhalen die stemmen tot nadenken. Verhalen die ons vertellen: onderschat niet wat ook jij kunt doen voor een ander.
Gisteren hij, vandaag jij.
Omdat solidariteit wederkerig is.

Applaus voor Sonja Dubois / Clara van Thijn in volle Laurenskerk